Dat veel kinderen last hebben van faalangst is inmiddels bekend. Er wordt veel onderzoek naar gedaan en de cijfers zijn dan ook via verschillende bronnen te raadplegen. Ongeveer 1 op de 12 basisschoolleerlingen lijdt onder deze specifieke angst. Het percentage in het vervolgonderwijs ligt zelfs nog hoger: 1 op de 5 á 10 jongeren heeft hier in meerdere of mindere mate last van.
Echter, ook volwassenen kampen met de angst om te falen. Cijfers hierover ontbreken helaas vooralsnog, maar feit is dat veel – sommigen beweren zelfs steeds meer – volwassen mensen te maken hebben met de gevolgen van deze angst in hun leven. Zie het kopje: faalangst volwassenen.
Wat is faalangst?
Laten we allereerst uitleggen wat de angst precies inhoudt. Wanneer we de DSM-V raadplegen is de angst om te falen geen gediagnosticeerde stoornis. In de praktijk zal deze specifieke angst vallen onder – of in het verlengde liggen van – een algemenere angststoornis.
De angst om te falen wordt omschreven als de ‘angst om niet aan de verwachtingen van anderen te voldoen’. Toch zou een juistere benaming zijn: de angst om niet aan je eigen verwachtingen te voldoen.
In feite is de angst om te falen een diepgeworteld gebrek aan zelfvertrouwen. Hierover later meer.
Het meest bekende beeld van de angst is angst op het gebied van presteren. Denk bijvoorbeeld aan de angst voor een examen; een duidelijk voorbeeld van een zogeheten prestatieangst.
Dit beeld belicht echter een te eenzijdig gebied. De angst op sociaal gebied is een tweede deel en in de meeste gevallen verweven met prestatieangst. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de angst voor spreekbeurten/presentaties; men is bang voor de reacties van andere mensen.
Een laatste onderdeel is het motorische stuk; de angst om te presteren met je lijf. Hierbinnen valt bijvoorbeeld de angst om te presteren in een sportwedstrijd of je geen houding weten te geven tijdens een voordracht.
In de praktijk liggen deze gedeeltes echter alle drie sterk verweven met elkaar en komen ze in de meeste gevallen dus ook samen voor.
Dé receptenbijbel
Afvallen is enorm belangrijk voor je lichaam. Het helpt je tegen stress en zorgt dat je je beter gaat voelen. Met de receptenbijbel heb je alles wat je nodig hebt voor je gezondheid.
Yoga Nidra
Yoga Nidra helpt je met fysieke, mentale en emotionele ontspanning. Het staat voor ‘samenbrengen’ en ‘verbinden’ en helpt je volledig te ontspanning, ook in moeilijke situaties.
Meer zelfvertrouwen
Stress heeft vaak met zelfvertrouwen te maken. Hoe meer zelfvertrouwen je hebt, hoe beter je in je vel zit. ‘Blijvend zelfvertrouwen’ helpt je dit in korte tijd terug te vinden.
Oorzaak faalangst
Oorzaak faalangst:
– In een aantal gevallen zal er een genetische aanleg ten grondslag liggen aan het ontwikkelen van deze angst. Eigenschappen als perfectionisme en onzekerheid zijn nauw verweven met de angst om te falen. Een gevoelig persoon, die de meningen van anderen erg aantrekt, zal een grotere kans hebben om deze angst te ontwikkelen, dan iemand die zich minder van andere aantrekt of makkelijker dingen naast zich neer kan leggen.
– Ervaringen uit je jeugd. Bepaalde zaken uit je verleden kunnen ertoe bijdragen dat je gevoeliger bent om de angst om te falen te ontwikkelen. Bijvoorbeeld wanneer je als kind een kritische vader of moeder had of een verleden waarin pesten orde van de dag was. Ook kan het hebben van een leerstoornis als dyslexie ertoe bijdragen dat je je minderwaardig voelt ten opzichte van anderen.
Faalangst volwassenen
Hoe komt het dat er zoveel volwassenen zijn met deze angstvorm? Een veelgehoord argument is dat we leven in een maatschappij waar de verwachtingen en eisen hoog liggen; een prestatiegerichte maatschappij. Alles is ‘maakbaar’ in onze samenleving, er valt op elk gebied van alles te kiezen, je bent zelf verantwoordelijk voor je eigen geluk. Er zijn zoveel symbolische paden die te bewandelen zijn in je leven, maar hoe kies je nu het ‘juiste’ pad? De druk die dit teweegbrengt, kan resulteren in stress en angst om te falen onder volwassenen.
Daarbij wordt er tegenwoordig, dankzij internet en met name sociale media, van alles gedeeld. Van vakantiefoto’s tot foto’s van de kinderen. BN’ers, influencers en bekenden uit je eigen netwerk: men deelt er lustig op los. Er wordt continu een (zogenaamd) perfect beeld gecreëerd van andere mensen. Deze ontwikkeling kan er voor veel mensen ook – bewust of onbewust – toe bijdragen dat men zich ondergeschikt voelt aan anderen.
Ten slotte staan deze zelfde platforms inmiddels bekend om een hoop kritische reacties en veroordelingen op wat met schrijft of laat zien. Dit continue gevoel van beoordeeld (veroordeeld) te worden door anderen, kan het fundament vormen voor angst.
Bij volwassenen komt de angst om te falen dan ook vaak tot uiting binnen het werkgebied. Dit is immers dé plek waar presteren, oordelen van anderen en eigen verwachtingen allemaal samen komen.
Hoe deze angst zich vervolgens uit bij volwassenen is natuurlijk sterk afhankelijk per persoon. Er zijn mensen die, als gevolg van hun angst, werk volledig vermijden in hun leven of in iets mildere gevallen, bepaalde werkgerelateerde taken vermijden. Anderen zullen, als gevolg van een bewijsdrang, juist extreem veel gaan werken; de zogeheten ‘work-aholics’.
Faalangst symptomen
Zoals eerder benoemd zou de angst om te falen in feite dus de angst zijn om niet aan je eigen verwachtingen te voldoen. Jij creëert immers je eigen verwachtingspatroon, met jouw eigen gedachten. ‘Ik kan het niet’, ‘ik ben niet goed genoeg’, ‘anderen zijn veel beter dan ik’…
Een gebrek aan zelfvertrouwen is het fundament van deze angstvorm. Perfectionisme, onzekerheid en stress zijn hierin dan ook onlosmakelijk met angst verbonden. Dit alles met gevolg dat je bang wordt om beoordeeld/veroordeeld te worden door andere mensen.
Verdere fysieke faalangst symptomen zijn:
– Overmatig piekeren
– Slecht slapen
– Moe
– Psychosomatische klachten, als buikpijn, misselijkheid, hoofdpijn en migraine
In ernstige gevallen kan de angst angst zelfs leiden tot een burn-out, depressie of een sociale angststoornis.
Faalangst en stress
Faalangst en stress zijn dus nauw met elkaar verbonden. Een typische gedachte van iemand die lijdt aan deze angst: “Dit gaat mij niet lukken.” Zulke negatieve gedachten hebben als gevolg dat stress ontstaat.
Er heerst bij de angst om te falen bovendien een behoefte aan het hebben van controle, om zodoende grip te krijgen op de situatie. Wanneer deze controle er vervolgens niet is, levert dit ook stress op.
Stress wordt omschreven als het onvermogen te accepteren en te relativeren. Dit brengt ons bij het volgende kopje: omgaan met faalangst.
Omgaan met faalangst
Het meest belangrijke in het omgaan met angst is allereerst: erkennen van de angst. ‘Oké, ik heb faalangst, en ik heb er last van. Dit is wie ik ben.’ Het leren accepteren van jezelf. We zijn allemaal anders, ieder mens is uniek. En dat is helemaal prima. Je bent goed zoals je bent. De een is nu eenmaal gevoeliger dan een ander.
Dit gezegd hebbende betekent natuurlijk niet dat we ons daarbij neer moeten leggen. Als je echt last hebt van faalangst is dit uiteraard enorm vervelend en beperkt dit je behoorlijk in je dagelijkse functioneren.
Er zijn mensen die baat hebben bij medicatie, om zich op deze manier meer ontspannen te voelen en de stress, die gekoppeld is aan de angst, hiermee te verminderen.
Echter, de meest effectieve en structurele manier om te leren omgaan met angst, is met behulp van cognitieve gedragstherapie. Hierbij word je je bewust van je eigen denkpatroon en je eigen verwachtingen. Je leert bepaalde technieken om stress te reduceren en meer te ontspannen.
Je werkt samen met een therapeut, individueel of in groepsverband, aan jouw zelfvertrouwen. En hierin ligt, zoals gezegd, de basis van de angst om te falen.